Hoxe tivo lugar o acto de entrega dos XXX Premios CAF-Elhuyar, no espazo Kutxa Kultur Praza de Tabakalera (Donostia), baixo a lema “konta(kta)a túa”. Concretamente, o premio ten un dobre obxectivo: animar aos autores (profesionais, persoas afeccionadas á ciencia e axentes do ámbito científico) a que acheguen os seus coñecementos, investigacións ou proxectos, é dicir, animarlles a que os conten, e a que respondan as inquietudes, necesidades ou intereses da xente, é dicir, a que conecten coa sociedade. 

O certame organízao Elhuyar, en colaboración coa empresa CAF e co patrocinio de NEIKER. Nesta trixésima edición recibíronse 38 traballos e a participación foi equilibrada en canto ao xénero. Os membros do xurado decidiron premiar en cada categoría os seguintes traballos: 

Na categoría de artigo de divulgación, o premio recaeu no gasteiztarra Ander Tobalina Novo, cun artigo titulado “Arau berriak, jostailu berriak”. Á hora de premiar o traballo, o xurado destacou que o autor abordou un tema de máxima actualidade e que demostra que as novas técnicas abren novos espazos. Ademais, subliñaron que, aínda que a física cuántica en si mesma é difícil de explicar, o artigo lese de forma fácil e fluída.

O premio na categoría de artigo baseado na tese doutoral foi para o irundarra Antton Babaze Aizpurua, polo seu traballo “Argi ibili kuantikarekin”. Neste caso, o xurado quixo subliñar a paixón que transmite o autor. 
O artigo, en canto a redacción, pareceulles claro e fácil de ler, e puxeron de relevo que utilizou exemplos moi atractivos.   

Nesta categoría, ademais, o xurado quixo premiar outro traballo cunha mención especial. Así, galardoou tamén á gasteiztarra Uzuri Albizu Mallea pola súa obra “Matematika, hezkuntza eta generoa gurutzatzen diren lekuak. Ahots feministek lagundutako kartografia bat”. Este traballo foi valorado positivamente por ser un magnífico exemplo de interdisciplinariedad, por ser unha tese ben explicada e ofrecer unha nova perspectiva das matemáticas. 

Na categoría de xornalismo científico, o traballo premiado foi “Silfioaren enigma”. O seu autor é o segurarra Enekoitz Telleria Sarriegi, e o xurado considerou o seu acerto á hora de espertar a curiosidade por un tema descoñecido. De feito, sáese dos temas habituais de divulgación científica, e para obter información tivo que facer de detective. Deste xeito, utiliza fontes moi diferentes: ciencia, poesía… No seu estilo particular, conseguiu crear unha peza agradable, segundo os membros do xurado. O artigo foi publicado en xuño do ano pasado no diario BERRIA.

O premio NEIKER ten como obxectivo premiar traballos do sector primario e este ano o galardón foi para o bermeotarra Mikel Ojinaga Juárez, polo seu traballo “Birusen aurkako gudari irrabarratsua”. Os membros do xurado desta categoría destacaron a importancia do tema no sector e que o autor explicou moi claramente cal é o problema e como afrontalo. Ademais, acompañou o texto con numerosas e significativas fotografías. En definitiva, o xurado valorou o bo traballo divulgativo realizado. 

Todos os gañadores e as gañadoras recibiron un premio de 2.000 euros e unha escultura de Imanol Andonegi Mendizabal. 

Ademais dos citados premios, no certame CAF-Elhuyar outórgase tamén unha bolsa de 5.000 euros para promover proxectos cuxo fin sexa exercer de nexo entre a ciencia e a sociedade. Este ano, a bolsa de creación foi para o proxecto FemPRONT presentado polo grupo FEMIAS KOLEKTIBA. 

FemPRONT é o proxecto artístico de dixitalización dunha guía interactiva para a xeración de imaxes TEXT-TO-IMAGE de intelixencia artificial sen brecha de xénero. En opinión do xurado, resulta especialmente atractivo o feito de que aborde unha cuestión de plena actualidade e que o seu eixo sexa a perspectiva de xénero. 

O grupo FEMIAS KOLEKTIBA está formado por: Alejandra Bo de Santiago, Laura Martínez Martín e Aiskoa Pérez Alonso. 

Premio CAF-Elhuyar ao mérito 

O Padroado da Fundación Elhuyar concede o premio CAF-Elhuyar ao mérito. O obxectivo deste premio é brindar unha homenaxe ás persoas que se destacaron na normalización do eúscaro e a divulgación da ciencia e a tecnoloxía. Nesta trixésima edición, este recoñecemento foi para Miren Baseases Ibarzabal por ser un referente na divulgación en eúscaro, especialmente no campo da microbiología. O Padroado quixo recoñecer a súa contribución durante a pandemia de COVID-19 para dar a coñecer a enfermidade e adoptar medidas preventivas, sempre dunha forma comprensible, sen xerar alarma e cunha perspectiva social importante. Ademais, o Padroado quixo subliñar o tratamento preferente outorgado ao eúscaro e aos medios de comunicación en eúscaro.

O xurado que dirimiu os premios relativos a artigos de divulgación e traballos xornalísticos estivo composto por: Arturo Elosegi Irurtia, ecólogo e investigador da UPV/EHU; Marian Iriarte Ormazabal, química e investigadora da UPV; Alberto Barandiaran Amillano, xornalista e escritor; Idoia Torregarai Martija, coordinadora de UEU; e Aitziber Agirre Ruiz de Arkaute, directora da revista Elhuyar.  Para o premio especial de Neiker, estes foron os membros do xurado:  Arantza Madariaga Aberasturi, directora da Fundación Elika; Pilar Santamaría Martínez, xefa de área da Fundación HAZI; e Rikardo Bo Zabalo, director de BRTA.

Para a bolsa de creación de «Ciencia en sociedade», o xurado foi o seguinte: Lorea Agirre Dorronsoro, directora da Fundación Jakin; Koldo Almandoz da Cruz, director de cine; Josu Rekalde Izagirre, catedrático do Departamento de Arte e Tecnoloxía da UPV; e Irune Bengoetxea Lanberri, responsable de comunicación de Elhuyar.

Bolsa de creación 2023

Ademais de coñecer ás persoas premiadas, o acto brindou a oportunidade de coñecer os proxectos que gañaron a bolsa de creación na edición anterior. 

O ano pasado, dous proxectos recibiron a bolsa de creación, a partes iguais. De feito, ambos tiñan o mesmo obxectivo: reflexionar sobre a intelixencia artificial. Así, no proxecto “Semiosi-genesi”, Jon Sánchez Carrasco creou a mitoloxía da intelixencia artificial e elaborou un cómic utilizando ferramentas de intelixencia artificial. Doutra banda, no marco do proxecto “Ia dena” de Kulturaz Azpeitiko Kultur Kooperatiba, celebráronse unhas xornadas para analizar a intelixencia artificial desde diferentes perspectivas. As conclusións da xornada foron presentadas como un poema no acto.